Rząd karaczany obejmuje ponad 4600 gatunków. Znaczenie sanitarne mają dwa gatunki: prusak (Blattella germanica) oraz karaczan wschodni (Blatta orientalis).W mieszkaniach najczęściej spotyka się prusaki.
Prusaki są to owady kosmopolityczne gnieżdżące się często w zabudowaniach, szczególnie w ciemnych, ciepłych i wilgotnych miejscach, (np. stołówkach, kotłowniach centralnego ogrzewania, magazynach, kuchniach, szpitalach, w pobliżu pieców i kaloryferów). Prusaki mogą łatwo poruszać się po gładkich i pionowych powierzchniach (ściany, sufity), dzięki stopom zaopatrzonym w pazurki i przylgę. Grzbietowo-brzuszne spłaszczenie ciała ułatwia im wciskanie się w różne szczeliny.
Prusaki maja ciało płaskie, owalne, dorosłe o długości nie przekraczającej 15 mm. Są to owady żółte lub jasnobrązowe, z jaśniejszymi nogami i czułkami; samice są nieco ciemniejsze od samców. Głowa ustawiona jest pionowo, czułki są długie, cienkie, zbudowane z licznych członów. Dorosłe samce i samice maja dobrze rozwinięte skrzydła. Odwłok składa się z 11 segmentów. Na grzbietowej stronie odwłoka znajduje się gruczoły, których wydzielina ma charakterystyczny zapach.
Prusaki najlepiej rozmnażają się w temperaturze 20-30 stopni. Samica składa jednorazowo 20-30 jaj w gąbczastej masie tworzącej kokon, który nosi na grzbiecie aż do dojrzenia embrionów (25-40 dni). Kokon ten jest odporny na wysychanie, wilgoć oraz działanie większości środków dezynsekcyjnych. W ciągu swojego życia samica produkuje 3-4 kokony. Po 40 dniach samica umieszcza kokon w ciepłych i wilgotnych szparach, gdzie następuje wyklucie się larw. W dobrze rozwijającej się populacji prusaków larwy stanowią 85-90% wszystkich osobników. W optymalnych warunkach samce żyją 4 miesiące, a samice 6 miesięcy.
Karaczan wschodni
Karaczan wschodni w ciągu dnia chowa się w ciemnych miejscach, a nocą wychodzi na żer. Podobnie jak prusak żywi się odpadkami roślinnymi i zwierzęcymi, a także zajmuje podobne siedliska. Ciało jest koloru czarnego lub ciemno brunatnego. Skrzydła u samca są dobrze rozwinięte, u samicy w zaniku dlatego wygląda ona jak forma bezskrzydła. Długość ciała samca wynosi 24-25 mm, samicy 18-30 mm. Przypomina budową prusaka tylko jest gorzej przystosowany do poruszania po gładkich i nachylonych powierzchniach z powodu słabo rozwiniętych przylg na stopach. Rozwój tego karaczana trwa 30-100 dni, w zależności od warunków otoczenia. W kokonie znajduje się 10-16 jaj. Samica nosi kokon tylko 3 dni. Owady te osiągają dojrzałość po około 279 dniach w temperaturze 27 stopni.
Jak szkodzą?
Prusaki i karaczany wschodnie niszczą żywność oraz zanieczyszczają ją swoimi ekskrementami. Owady te atakują sporadycznie ludzi (gryzą odkryte części skóry, nawet paznokcie; mogą tez wchodzić do ucha i uszkodzić błonę bębenkową). Żerując wprowadzają do tkanek trującą ślinę. Szkodliwość karaczanów polega także na niekorzystnym oddziaływaniu na układ nerwowy człowieka, wywoływaniu stresu, prowadząc do zachowań fonicznych. Karaczany wytwarzają także silne alergeny, które mogą być przyczyna licznych reakcji alergicznych. Są ważnym źródłem alergenów kurzu domowego. W przypadku karaczanów ciało i powłoki ciała maja większy potencjał alergenny niż jaja i odchody. Odgrywają istotną role w etiologii astmy oskrzelowej, egzem skórnych oraz alergicznego nieżytu nosa. Mogą także przenosić bakteryjne czynniki chorobotwórcze i formy inwazyjne pasożytów. Między innymi prusak jest przenosicielem czerwonki, lamblii jelitowej, jaj glist, owsików, tasiemca nieuzbrojonego, włosogłówki ludzkiej, węgorka jelitowego oraz wirusów zapalenia wątroby, prątków gruźlicy, gronkowca złocistego i wielu innych.
Występowanie
Karaczany lubią cieple, ciemne kryjówki w pobliżu wody i pożywienia, szczeliny i puste przestrzenie w kuchniach, piecach, zmywarkach, przy zlewach i innych źródłach ciepła. Potrafią zasiedlać rury, kanały, szyby, czy podwieszane sufity. Często żyją w szafach, na polkach, w obudowach drewnianych, futrynach drzwi i listwach podłogowych, podobnie jak pluskwy.
O obecności karaczanów świadczą znajdowane resztki pancerzyków, kokony, odchody i bardzo charakterystyczny nieprzyjemny zapach pochodzący z wydzielin ich gruczołów skórnych. Prusaki opanowały nie tylko mieszkania, ale także hotele, sklepy, biura, restauracje i szpitale.
Zapraszamy do naszego sklepu stacjonarnego oraz na naszą stronę z preparatami do zwalczania prusaków i karaczanów:
